Bình gốm men trắng vẽ thiên nga lam – một bảo vật quốc gia ( phần 1)

Chiếc bình gốm hoa lam vẽ thiên nga là một đại diện tiêu biểu cho dòng gốm men trắng vẽ lam, thường gọi là gốm hoa lam. Dòng gốm hoa lam Việt nam xuất hiện từ thời Trần thế kỷ 14 và phát triển liên tục cho tới ngày nay. Đặc biệt vào thế kỷ 15 dòng gốm hoa lam đã phát triển tới đỉnh cao chẳng những đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu ra nhiều nước trên thế giới.

Qua nhiều tài liệu đã công bố ở nước ngoài như Thái Lan, Indonesia, Philippin, Singapore, Nhật Bản… và các nước vùng Trung Đông chúng tôi đều thấy nhiều loại hình gốm hoa lam Việt Nam rất đặc biệt. Đáng chú ý nhất là chiêc bình gốm hoa lam hiện đang lưu giữ và trưng bày tại Bảo tàng Topkapi Saray, Istanbul - Thổ Nhĩ Kỳ. Trên chiếc bình này có dòng minh văn viết bằng men lam: “Đại Hòa bát niên tượng nhân Nam Sách châu Bùi thị hý bút”. Nội dung của minh văn này cho biết chiếc bình do người thợ họ Bùi ( hay Bùi Thị Hý ) vẽ vào năm thứ 8 của niên hiệu Đại Hòa đời vua Lê Nhân Tông, 1450.

Chiếc bình gốm hoa lam vẽ thiên nga là chiếc bình gốm thuộc sưu tập độc bản trong tàu cổ Cù Lao Chàm khai quật vào năm 1999 – 2000 mà Bảo tàng Lịch sử Quốc gia được lưu giữ và trưng bày.

Bình gốm hoa lam trang trí thiên nga trên gốm 

Số l­ượng hiện vật trong con tàu Cù Lao Chàm với hơn 240 nghìn, không kể hàng vạn mảnh vỡ, hàng nghìn hiện vật đã bị trục vớt trước khi khai quật khảo cổ là một con số khổng lồ. Trong số hàng hóa này có cả một số gốm Chămpa, Trung Quốc và Thái Lan, được các nhà nghiên cứu thống nhất cho là đồ dùng của thủy thủ đoàn. Phần còn lại là hàng hóa gốm sứ có nguồn gốc sản xuất ở Hải Dương và Thăng Long phía Bắc Việt Nam.

Các tác phẩm nghệ thuật bằng sứ có nhiều màu sắc rực rỡ, nhưng đồ sứ màu xanh và trắng có một sức hút độc nhất trong sự đơn giản của nó. Màu xanh đậm là từ oxit coban, và vì nó được nhập khẩu từ Ba Tư vào những ngày xưa, vật liệu này có biệt danh là "màu xanh Hồi giáo". Khi đồ sứ được giới thiệu ở châu Âu vào thế kỷ 14, nó đã trở thành một cơn sốt lớn, và được biết đến như là "vàng trắng". Ngày nay, những vật thể như vậy vẫn được đánh giá cao và thu thập. Cho dù chúng được trưng bày trên tường của bạn, đeo như đồ trang sức, hoặc đặt ở bàn ăn của bạn, những mảnh này sẽ giành được sự ngưỡng mộ của khách hàng của bạn. Nó phản ánh lớp học của bạn và hương vị tuyệt vời trong nghệ thuật, và cũng sẽ cung cấp cho bạn một chủ đề đàm thoại thú vị.

Kỷ nguyên tốt nhất của Sứ màu xanh và trắng

Mặc dù nghệ thuật phức tạp của Trung Quốc màu xanh lá cây ngày trở lại Trung Quốc vào thế kỷ 9, nó đã được hoàn thiện trong kỷ nguyên của triều đại nhà Minh vào thế kỷ 14. Các đất sét Kaolin cho những mảnh quý này có nguồn gốc từ một ngôi làng Trung Quốc gọi là Jingdezhen, và do đó, nơi này bây giờ được coi là thủ đô sứ của thế giới. The Mings đã giải quyết được vấn đề của các tác phẩm nghệ thuật mờ trong đồ sứ đã hoàn thành, vốn là phổ biến cho đến khi thời gian của họ, bằng cách thêm một lượng nhỏ mangan vào sắc tố coban dựa trên. Sự bổ sung này ngăn chặn coban khỏi chảy máu khi đưa vào lò nung nóng, mặc dù với chi phí làm giảm nhẹ sự phong phú của màu xanh da trời. Tuy nhiên, họ đã sử dụng điều này để lợi thế của họ bằng cách chơi với màu sắc khác nhau của màu xanh trong thiết kế sứ.